Xử lý tài sản thế chấp là một trong những chủ đề được nhiều người quan tâm. Cùng tìm hiểu chi tiết về quy trình, phương thức xử lý như thế nào nhé.
Vay thế chấp tài sản là phương thức được nhiều người dân sử dụng trong thời đại hiện nay. Cho nên những câu hỏi xoay quanh hình thức này cũng được nhiều người quan tâm. Và trong thời gian qua, vấn đề được nhiều người quan tâm nhất đó chính là về việc xử lý tài sản thế chấp. Nếu các bạn cũng muốn được giải đáp những thắc mắc của mình, thì sau đây hãy cùng Daohanthechap.vn tìm hiểu chi tiết trong bài viết này nhé.
Ngân hàng được phép xử lý tài sản thế chấp trong trường hợp nào?
Căn cứ theo Điều 299 Bộ luật dân sự 2015 quy định về các trường hợp có quyền xử lý tài sản bảo đảm như sau:
- Đến hạn thực hiện nghĩa vụ được bảo đảm mà bên có nghĩa vụ không thực hiện hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ.
- Bên có nghĩa vụ phải thực hiện nghĩa vụ được bảo đảm trước thời hạn do vi phạm nghĩa vụ theo thỏa thuận hoặc theo quy định của luật.
- Trường hợp khác do các bên thỏa thuận hoặc luật có quy định.
Theo đó, ngân hàng được phép xử lý tài sản thế chấp trong những trường hợp dưới đây:
- Đến hạn phải thực hiện nghĩa vụ trả nợ với ngân hàng, nhưng bên thế chấp không thực hiện, hoặc trả nợ quá thời hạn quy định theo hợp đồng.
- Khi bên thế chấp vi phạm nghĩa vụ đã thỏa thuận thì ngân hàng có quyền yêu cầu bên thế chấp phải thực hiện nghĩa vụ thanh toán nợ trước thời hạn được quy định trong hợp đồng.
- Trường hợp do các bên thỏa thuận hoặc pháp luật có quy định.
Các phương thức xử lý tài sản thế chấp
Căn cứ theo Điều 303 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định về phương thức xử lý tài sản cầm cố, thế chấp có nội dung cụ thể như sau:
“ Phương thức xử lý tài sản cầm cố, thế chấp
1. Bên bảo đảm và bên nhận bảo đảm có quyền thỏa thuận một trong các phương thức xử lý tài sản cầm cố, thế chấp sau đây:
a) Bán đấu giá tài sản;
b) Bên nhận bảo đảm tự bán tài sản;
c) Bên nhận bảo đảm nhận chính tài sản để thay thế cho việc thực hiện nghĩa vụ của bên bảo đảm;
d) Phương thức khác.
2. Trường hợp không có thỏa thuận về phương thức xử lý tài sản bảo đảm theo quy định tại khoản 1 Điều này thì tài sản được bán đấu giá, trừ trường hợp luật có quy định khác.”
Các phương thức xử lý tài sản thế chấp cụ thể như sau…
- Bán đấu giá tài sản
Là một trong những phương thức xử lý tài sản cầm cố hoặc thế chấp.
Phương thức này được ưa chuộng hàng đầu vì tính khách quan mà nó đem lại. Trong thực tế, việc xử lý tài sản cần đảm bảo rằng tất cả các bên đều mong muốn nhận lại giá trị cao nhất. Do đó, bán đấu giá là phương thức duy nhất có thể đảm bảo lợi ích cho cả hai bên.
- Bên nhận tài sản bảo đảm tự bán tài sản
Bên nhận bảo đảm, sau khi nhận chuyển giao tài sản từ bên bảo đảm, có quyền tự mình bán tài sản đó cho người mua.
Trong trường hợp giao dịch bảo đảm có thỏa thuận hoặc được bên bảo đảm đồng ý, bên nhận bảo đảm có thể tự bán tài sản để bù đắp giá trị nghĩa vụ mà bên nghĩa vụ không thực hiện.
- Bên nhận bảo đảm nhận chính tài sản để thay thế cho việc thực hiện nghĩa vụ của bên bảo đảm
Phương pháp này có thể hiểu là việc chuyển quyền sở hữu tài sản bảo đảm từ bên bảo đảm cho bên nhận bảo đảm để thay thế cho việc thực hiện nghĩa vụ của bên bảo đảm. Sự khác biệt giữa hai phương pháp bán tài sản và nhận chính tài sản bảo đảm để thay thế cho việc thực hiện nghĩa vụ liên quan đến bên nhận chuyển nhượng tài sản bảo đảm. Trong trường hợp bán tài sản bảo đảm, bên nhận chuyển nhượng tài sản bảo đảm có thể là bất kỳ cá nhân hoặc tổ chức nào. Ngược lại, trong trường hợp nhận chính tài sản bảo đảm để thay thế cho việc thực hiện nghĩa vụ, bên nhận chuyển nhượng tài sản chính là bên nhận bảo đảm.
- Phương thức khác
Đây là phương thức luật dự phòng cho và cho phép các bên thỏa thuận về cách thức xử lý đối với các loại tài sản bảo đảm.
Trường hợp các bên không thỏa thuận về phương thức xử lý tài sản theo quy định, tài sản sẽ được xử lý bằng phương thức đấu giá. Tuy nhiên, Bộ luật Dân sự cũng quy định ngoại lệ cho trường hợp luật khác có liên quan.
Quy trình xử lý tài sản thế chấp
- Bước 1: Thông báo về xử lý tài sản thế chấp để thực hiện nghĩa vụ
Tại Điều 300 BLDS 2015 đã quy định về thông báo về việc xử lý tài sản bảo đảm, theo đó, trước khi xử lý tài sản thế chấp, bên nhận thế chấp phải thông báo bằng văn bản trong một thời hạn hợp lý về việc xử lý tài sản thế chấp cho bên thế chấp và các bên cùng nhận thế chấp khác. Hiện pháp luật chưa có quy định hướng dẫn về việc thời hạn như thế nào được xem là hợp lý, do vậy các bên nên quy định cụ thể về thời hạn thông báo về việc xử lý tài sản thế chấp trong hợp đồng thế chấp tài sản.
Nội dung chủ yếu của văn bản thông báo về việc xử lý tài sản thế chấp được quy định tại Khoản 1 Điều 51 Nghị định 21/2021/NĐ-CP, bao gồm: Lý do xử lý tài sản bảo đảm; Tài sản bảo đảm sẽ bị xử lý; Thời gian, địa điểm xử lý tài sản bảo đảm.
- Bước 2: Giao tài sản thế chấp để xử lý
Theo quy định tại Điều 301 BLDS 2015, người đang giữ tài sản thế chấp có nghĩa vụ giao tài sản thế chấp cho bên nhận thế chấp để xử lý khi thuộc một trong các trường hợp xử lý tài sản thế chấp. Trong trường hợp người đang giữ tài sản không giao tài sản thì bên nhận thế chấp có quyền yêu cầu Tòa án giải quyết.
Như vậy, việc giao tài sản thế chấp phụ thuộc rất nhiều vào thiện chí của bên thế chấp/ bên giữ tài sản thế chấp. Trường hợp bên thế chấp/ bên giữ tài sản có thái độ không hợp tác trong việc giao tài sản thế chấp thì bên nhận thế chấp có quyền khởi kiện yêu cầu Tòa án giải quyết theo thủ tục tố tụng.
- Bước 3: Thanh toán bảo đảm nghĩa vụ
Số tiền thu được từ việc xử lý tài sản thế chấp sau khi trừ đi các chi phí bảo quản, thu giữ và xử lý tài sản thế chấp sẽ được thanh toán theo thứ tự ưu tiên quy định tại Điều 308 BLDS 2015.
i) Trường hợp số tiền thu được từ việc xử lý tài sản thế chấp sau khi trừ đi các chi phí trên lớn hơn giá trị nghĩa vụ được bảo đảm thì số tiền chênh lệch sẽ được trả cho bên thế chấp.
ii) Trường hợp số tiền thu được nhỏ hơn giá trị nghĩa vụ được bảo đảm thì phần nghĩa vụ chưa được thanh toán được xác định là nghĩa vụ không có bảo đảm, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận bổ sung tài sản bảo đảm. Bên nhận thế chấp có quyền yêu cầu bên có nghĩa vụ được bảo đảm phải thực hiện phần nghĩa vụ chưa được thanh toán.
Thế chấp tài sản phát sinh hiệu lực đối kháng với người thứ ba kể từ thời điểm đăng ký. Khi một tài sản thế chấp được dùng để bảo đảm thực hiện nhiều nghĩa vụ thì thứ tự ưu tiên thanh toán giữa các bên cùng nhận thế chấp được xác định như sau:
i) Trường hợp các bên nhận thế chấp đều đăng ký biện pháp thế chấp đúng quy định pháp luật thì thứ tự thanh toán được xác định theo thứ tự thực hiện việc đăng ký;
ii) Trường hợp có bên đăng ký biện pháp thế chấp đúng quy định pháp luật, có bên không đăng ký biện pháp thế chấp hoặc đăng ký không đúng quy định pháp luật thì bên đăng ký biện pháp thế chấp đúng quy định pháp luật sẽ được ưu tiên thanh toán;
iii) Trường hợp các bên nhận thế chấp đều không đăng ký biện pháp thế chấp hoặc đăng ký không đúng quy định pháp luật thì thứ tự thanh toán được xác định theo thứ tự xác lập biện pháp thế chấp.
Thứ tự ưu tiên thanh toán nêu trên có thể thay đổi nếu các bên cùng nhận thế chấp có thỏa thuận thay đổi thứ tự ưu tiên thanh toán cho nhau. Bên thế quyền ưu tiên thanh toán chỉ được ưu tiên thanh toán trong phạm vi bảo đảm của bên mà mình thế quyền.
- Bước 4: Chuyển quyền sở hữu tài sản
Sau khi hoàn thành việc bán hoặc chuyển nhượng tài sản thế chấp cho bên khác (có thể là bên nhận thế chấp hoặc bên thứ ba), chủ sở hữu tài sản và bên có quyền xử lý tài sản phải thực hiện các thủ tục theo quy định của pháp luật để chuyển quyền sở hữu tài sản cho bên mua tài sản.
Và trên đây là một số thông tin quan trọng về việc xử lý tài sản thế chấp. Hy vọng bài viết này mang lại cho các bạn những thông tin thú vị và bổ ích. Chúc các bạn vay thành công và an toàn.